Rewitalizacja po Śląsku, czyli nowe życie miejskich podwórek
Tekst: Marcin Szczelina
Wymyślona przez trójkę młodych śląskich projektantów cykliczna akcja rewitalizacji zaniedbanych miejskich podwórek, realizowana od 2013 roku przez Instytucję Kultury Katowice Miasto Ogrodów łączy w sobie dobry design, trwałą zmianę miejskiej tkanki i autentyczne zaangażowanie przyszłych użytkowników w proces tworzenia wspólnej przestrzeni. Dlatego Plac na Glanc to jeden z najciekawszych i najczęściej nagradzanych projektów partycypacyjnych w polskiej Architekturze.
Poprzez nowatorskie podejście projektowe, sięganie po materiały z recyklingu, nisko kosztowe rozwiązania i zaangażowanie użytkowników już w fazie projektowej, twórcy akcji pokazują mieszkańcom miast, że zmiana najbliższego otoczenia nie musi być trudna i droga, i że warto zadbać o przestrzeń wokół siebie, także tą wspólną, w której budujemy czy też odbudowujemy społeczne relacje i sąsiedzkie więzi.
W 2019 roku oddano do użytku dziesiąty plac – przy jego realizacji twórcy zaproponowali nową formułę, otwierając akcję na młodych projektantów z całego kraju.
– Plac przy ul. Dyrekcyjnej 3 jest efektem interdyscyplinarnych warsztatów, które zorganizowaliśmy dla studentów kierunków projektowych, artystycznych i społecznych” – mówi architekt Grzegorz Layer, pomysłodawca i współtwórca projektu Plac na Glanc. – Była to świetna okazja do podzielenia się naszymi doświadczeniami, które zbieraliśmy przez siedem lat naszej pracy. Podczas dwudniowych warsztatów spotykaliśmy się z mieszkańcami, badaliśmy ich potrzeby i oczekiwania. Powstały makiety, na których testowaliśmy różne rozwiązania. Ostatecznie powstało kilka koncepcji, a jedna z nich, autorstwa Ewy Wandel, Kacpra Banasika i Martyny Idasiak, została zrealizowana, przy aktywnym współuczestnictwie mieszkańców podwórka – dodaje.
Podwórko przeszło spektakularną metamorfozę – z ciemnej, zaniedbanej, betonowej studni stało się miejscem rekreacji pełnym roślin i kolorów. Na niewielkiej przestrzeni udało się zmieścić tarasy z meblami do siedzenia i wypoczynku, zieleń, a także wydzielone miejsce śmietników. Dzięki użyciu wyrazistych kolorów oraz swobodnej geometrii opartej na okręgach udało się ożywić i rozweselić przestrzeń placu. Ważny element realizacji stanowiła także przestrzeń dla dzieci. Młodzi projektanci zaproponowali oryginalne rozwiązanie: – Chcieliśmy, żeby ten mebel z jednej strony zajmował jak najmniej miejsca, a z drugiej spełniał jak najwięcej funkcji. Jest tu zjeżdżalnia, element do wspinania i podesty do rysowania kredą. To jest przestrzeń dla dzieci, których na tym podwórku jest bardzo dużo – mówiła Ewa Wandel, studentka Architektury na Politechnice Śląskiej, współautorka zwycięskiej koncepcji.
W roku 2020 z powodu pandemii akcja przeniosła się do sieci – twórcy zrealizowali cykl filmów dostępnych na Youtubie, w których podpowiadali jak zmieniać swoje podwórka, ogrody i balkony. W tym roku Plac na Glanc powrócił – zrewitalizowane zostało podwórko w katowickich Bogucicach.