Odpowiedzialność branży architektonicznej w obliczu współczesnych kryzysów. Analiza działalności Architecture Snob. 

Magdalena Sobieraj

 

Odpowiedzialność społeczna biznesu (CSR) jest definiowana przez Komisję Europejską jako „odpowiedzialność przedsiębiorstw za ich wpływ na społeczeństwo”. Strategia społecznie odpowiedzialnego biznesu powinna brać pod uwagę prowadzenie dialogu społecznego na poziomie lokalnym i jego długofalowych skutków, także na poziomie globalnym. Jest ona pojęciem związanym ze zrównoważonym rozwojem, mającym na celu zaspokojenie aspiracji rozwojowych obecnego pokolenia w sposób umożliwiający realizację tych samych dążeń następnym pokoleniom. Agenda 2030, Organizacji Narodów Zjednoczonych, zawiera 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju oraz związanych z nimi 169 zadań szczegółowych, zapewniających równowagę pomiędzy trzema aspektami zrównoważonego rozwoju: gospodarczym, społecznym i środowiskowym. 

Architektura jest jednym z kluczowych obszarów wpływających na codzienność społeczeństw. W końcu to właśnie poprzez architekturę możemy zauważyć postęp cywilizacyjny i jak na przestrzeni epok zmieniały się zapotrzebowania człowieka. Obecne wyzwania stojące przed człowiekiem to wojna, kryzys gospodarczy oraz zmiany klimatyczne i ich konsekwencje. Standardami dla architektów stały się energooszczędność, długowieczność i wytrzymałość materiałów, wykorzystywanie odnawialnych surowców, możliwość recyclingu oraz maksymalna integracja z naturalnym środowiskiem. Poza aspektami urbanistycznymi i środowiskowymi niezwykle ważna jest także etyka oraz odpowiedzialność społeczna, na podstawie których architekci powinni być rozliczani. 

 

Krytyka architektury nie powinna bazować jedynie na walorach estetycznych, ponieważ jako wielowymiarowa i kompleksowa dziedzina pełni także wiele istotnych funkcji, które wykraczają poza aspekt wizualny, zwłaszcza w dzisiejszych czasach. Platforma uzupełniona dwujęzycznym magazynem Architecture Snob, powstała w celu otwarcia dyskusji na temat przestrzeni, w której żyjemy, oraz obiektów, które nas otaczają. Redaktor naczelny, Marcin Szczelina prowadzi go pod hasłem #architecturematters, by promować dobre praktyki projektowe, przeciwdziałanie zmianom klimatycznym, odejście od bycia tylko biernymi użytkownikami jak i opisywać najciekawsze zjawiska i wydarzenia świata architektury. 

 

Bohaterem siódmej okładki Architecture Snob jest chilijski architekt – Alejandro Aravena, laureat Nagrody Pritzkera z 2016 roku. Prace jego pracowni, ELEMENTAL, zyskały uznanie za adaptacyjne i ekonomicznie dostępne rozwiązania mieszkaniowe dla biedniejszych społeczności. Dodatkowo, mają znaczący wpływ na łagodzenie skutków klęsk żywiołowych poprzez zastosowanie inteligentnych rozwiązań architektonicznych, które zapewniają odporność budynków na ekstremalne warunki pogodowe, skupiają się również na minimalizacji wpływu na środowisko i energooszczędności budynków. Swoją działalnością, Alejandro Aravena nie tylko tworzy wyjątkowe projekty, ale także poprawia jakość życia społeczności poprzez stawianie na humanistyczne podejście do architektury. W wywiadzie z Marcinem Szczeliną podkreśla także, że to architekt jest odpowiedzialny za komunikację z użytkownikiem poprzez rezultaty w postaci dobrze wykonanej pracy, dzięki czemu budynki stają się integralną częścią życia społeczności, w której są umieszczone. Zwraca także uwagę na znaczącą rolę krytyków, którzy odpowiadają za identyfikację narzędzi, błędów, sukcesów oraz tworzenia narracji wokół danych projektów. Tematem tego wydania jest troska i uważność, co stanowi doskonałe odzwierciedlenie w pracy Araveny, jak i fundamentów, na których został zbudowany Architecture Snob. Alejandro Aravena pojawił się w Warszawie latem zeszłego roku, na zaproszenie marki Geberit. Podczas swojego pobytu wziął udział w konferencji na temat architektury humanitarnej z udziałem architektów polskich i zagranicznych w pawilonie SARP. 

 

W przypadku szóstego wydania, tematem przewodnim był “luksus”. Marcin Szczelina podkreślił, że w dzisiejszych czasach pojęcie to niekoniecznie pokrywa się z przepychem i drogimi przedmiotami. Luksusem staje się partnerska współpraca i wchodzenie w dialog. To nowe podejście do luksusu, które kładzie nacisk na wzajemne wsparcie i wymianę wiedzy, by przy pomocy zrównoważonego projektowania tworzyć wspólne i komfortowe dla wszystkich przestrzenie. Bohaterami okładki (a dokładniej trzech) są poznańskie biuro architektoniczne mode:lina i warszawskie NOKE Architects. Przyjaźń pomiędzy pracowniami powstała właśnie z idei współpracy, a nie rywalizacji. Piotr Maciaszek i Karol Pasternak (NOKE Architects), w wywiadzie zwrócili uwagę na fakt, że w biurach architektonicznych, zazwyczaj na jedno nazwisko pracuje mnóstwo osób, dlatego oni starają się podkreślać, kto z pracowników wykonał projekt oraz chcą obrać kierunek edukacyjny, z naciskiem na ekologię, wspierające relacje, podchodzenie do rynku i sposobu pracy. Jako podsumowanie Maciej Rychliński (Ceramika Paradyż), wskazuje, że wspólnedzielenie się doświadczeniami stanowi kluczowy element w tworzeniu innowacyjnych i wartościowych rozwiązań architektonicznych. W tym numerze możemy także znaleźć wywiad o aktywizmie w architekturze z Zofią Jaworowską, Petro Vladimirovem i Michałem Sikorskim – twórcami projektu OKNO, laureata London Design Biennale, który dostarcza okna z drugiego obiegu do najbardziej potrzebujących rejonów odbudowującej się Ukrainy. 

 

Za swoją działalność Architecture Snob zostało dwukrotnie wyróżnione przez Forum Odpowiedzialnego Biznesu (2021, 2022), w kategorii Edukacja Ekologiczna. Magazyn nie tylko dostarcza wartościowych informacji na temat ekologicznych rozwiązań w architekturze, ale również praktykuje to, co głosi. Cały nakład drukowany jest na papierze niepozyskiwanym z wycinki drzew, w drukarni, w której wprowadzono bezkompromisowy system zarządzania jakością na poszczególnych procesach produkcji. 

 

Należę do pokolenia, które wychowywało się z praktycznie nieograniczonym dostępem do mediów nie tylko w Polsce, ale także na całym świecie. Z ekranów naszych smartfonów jesteśmy w stanie na żywo obserwować kryzysy humanitarne i klimatyczne. Tak szeroka ekspozycja na problemy globalne sprawia, że nie jesteśmy w stanie pozostać w obojętności oraz daje nam możliwość analizy i weryfikacji informacji przekazywanych nam przez rządy, marki czy same media. Architektura odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu naszej rzeczywistości oraz reagowaniu na współczesne wyzwania. Staje się ona nie tylko artystyczną ekspresją, ale także odpowiedzią na potrzeby ludzkości i przyszłości naszej planety, dlatego musi być odpowiedzialna i zaangażowana społecznie. Magazyn i platforma Architecture Snob, nie tylko poprzez swoje treści, ale także realne działania, pokazuje, że architektura oraz jej krytyka przyczyniają się do kreowania lepszego jutra dla nas oraz przyszłych pokoleń. Miałam okazję osobiście uczestniczyć w wydarzeniach organizowanych przez Marcina Szczelinę oraz Architecture Snob, podczas których z pierwszej ręki doświadczyłam wymiany wiedzy i doświadczeń specjalistów branży architektonicznej bez poczucia elitaryzmu. Również przystępna forma oraz język używany w tekstach wydawanych przez Architecture Snob, sprawiły, że naturalnie chcę zdobywać coraz więcej wiedzy o architekturze oraz tego jak wpływa na otaczający nas świat w aspektach politycznych, społecznych, ekonomicznych i środowiskowych. Jest to bezcenna wartość, dlatego tego typu działalność i tworzenie pola do dyskusji daje mi nadzieję na wspólną budowę odpowiedzialnej, zrównoważonej i harmonijnej przyszłość dla nas wszystkich.

 

Bibliografia: 

Architecture Snob, 06/2023, Warszawa 

Architecture Snob, 07/2023, Warszawa 

https://archisnob.com/o-nas/ 

https://archisnob.com/architecture-pl/odpowiedzialna-architektura/ 

https://archisnob.com/design-pl/wywiad-z-ewa-porebska/ 

https://www.gov.pl/web/dialog/spoleczna-odpowiedzialnosc-przedsiebiorstw–csr https://www.designalive.pl/marcin-szczelina-czlowiek-to-istota-architektury/ https://magazif.com/aktualnosci/architecture-snob-premiera-magazynu/ https://architektura.muratorplus.pl/wydarzenia/alejandro-aravena-w-warszawie-i-krakowie-aa -6T3T-1UaW-d6rR.html 

https://odpowiedzialnybiznes.pl/wp-content/uploads/2022/07/FOB_Raport2021_English-sum mary.pdf 

https://odpowiedzialnybiznes.pl/wp-content/uploads/2023/04/FOB_Raport2022.pdf

Autorka tekstu, Pani Magdalena Sobieraj jest studentką dziennikarstwa na specjalizacji PR oraz stosunków międzynarodowych. W ramach zajęć dziennikarskich napisała esej na temat odpowiedzialności branży architektonicznej oraz działalności magazynu Architecture Snob. Jej tekst jest efektem inspiracji, jaką zdobyła podczas pracy w agencji OKK!PR, gdzie po raz pierwszy zetknęła się z naszym magazynem.