Przestaliśmy być już tylko wytwórcami i odtwórcami. To była duża przyjemność móc rok temu na targach Warsaw Home zobaczyć (niezałożone przez organizatorów) podsumowanie ostatnich dziesięciu lat i przeskok, jaki dokonał się od organizowanej na pierwszym festiwalu designu w Łodzi wystawy „Dom Polski”, gdzie z trudem szukaliśmy dostępnych na rynku mebli polskich projektantów. Ilość marek, jakość produktów, świadomość projektowa, ale również wzrastające obeznanie rodzimych konsumentów z designem pokazują, jak wiele zrobiliśmy. Nasze produkty są wyróżniane w międzynarodowych konkursach nagrodami, które jeszcze niedawno wydawały się nieosiągalne. I to wszystko wydarzyło się mimo wszystko, bez budżetów, bez wielkich programów wsparcia, prężnie działających instytucji państwowych. W większości stoją za tym inicjatywy oddolne i upór – bo „trzeba, bo jako kraj powinniśmy, bo inni już mają, już tam są”.

Maraton w tempie sprintu

Ta chęć nadrobienia czasu względem Zachodu sprawia, że biegniemy bardzo szybko, zwolnieni z formalnych ograniczeń odbywamy maraton w tempie sprintu i ponosimy tego konsekwencje. Droga jest wyczerpująca i płacimy za nią dużą cenę – cenę wypalenia środowiska kreatywnego. Odczuwalne jest zmęczenie tej tkanki, a ilość rzeczy do zrobienia przy ograniczonych źródłach wsparcia ciągle jest ogromna. Z naszą romantyczną duszą, która zawsze jednoczy się w obliczu wyzwania, powoli wygrywa pragmatyzm. Bo czy warto robić research, za który nikt nie zapłaci, tworzyć nowe programy wykładów, których uczelnie nie doceniają, przekazywać swoją wiedzę studentom z poziomu prestiżu, a nie dochodu, pisać artykuły oparte na wyjazdach, których nikt nie refunduje?

Proces samomotywacji jest coraz trudniejszy i dotyczy nie tylko projektantów, grafików, artystów, kuratorów, dziennikarzy i wykładowców, ale również animatorów kultury – bo czy wzmianka w prasie może być porównywalna z niepewnością dotyczącą realizacji kolejnego projektu? Choć każdy sukces cieszy, obłudne artykuły o podboju Mediolanu, Londynu, Paryża martwią, gdy porównuje się je w kontekście rzeczywistym do projektów międzynarodowych. Chcemy nowego, a ciągle rozliczani jesteśmy na starych zasadach. Dążymy do innowacyjności, ale nie ufamy naszym innowatorom, zabijamy inicjatywy, zanim jeszcze na dobre się narodzą.

Wreszcie mamy czas na błędy

Chcieć znaczy móc – ostatnie lata pokazały to doskonale. Ale jaki jest dziś polski design? Czy po latach świadomego finansowania branży, która niemalże nie istniała, powinniśmy się w ogóle zastanawiać nad odpowiedzią na to pytanie? Jesteśmy profesjonalistami i to widać w projektach m.in. Krystiana Kowalskiego, Mai Ganszyniec, studia Kabo & Pydo. Ta profesjonalizacja opiera się na dobrze wykonanej pracy projektowej, doskonale jednak wiemy, że świat designu jest znacznie szerszy. Największą zasługę w promocji polskich produktów ma dziś Instytut Adama Mickiewicza, nie zaś Instytut Wzornictwa Przemysłowego czy festiwale. Może czas jest powołać jednostkę, która w sposób zintegrowany zacznie zajmować się szeroko rozumianym designem, nie pomijając mody i grafiki użytkowej?

Realizację zadań merytorycznych w Polsce ciągle jeszcze kategoryzujemy w zakresie pasji, nie pracy. Warto, by potrzeba ciągłego udowadniania kompetencji przerodziła się we wsparcie działania. Dziś możemy sobie pozwolić na proces. Nie musimy już biec w morderczym wyścigu, mamy czas na research i błędy – pozwólmy sobie na nie. Może jeszcze raz warto się zintegrować i obrać wspólną strategię, mimo wszystko?